ASGARI MAHCUBIYET
Şimşek'in asgari ücret için bakmamızı önerdiği sekiz ülkeden hiçbiri, yolsuzluk konusunda bizden daha kötü durumda değil. Türkiye, son yolsuzluk algı endeksinde sadece Endonezya ve Filipinler ile aynı puanı almış: 34
![]()
Mehmet Şimşek
Endonezya, Filipinler, Tayland, Brezilya, Şili, Kolombiya, Bulgaristan, Macaristan.
Üçü Asya, üçü Latin Amerika, ikisi de Avrupa Birliği (AB) alanındaki bu sekiz ülkeyi art arda yazmamın nedeni; bu sıralamayı, TV yayınında Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in yapmış olmasıdır. (Bloomberg HT/Habertürk ortak yayın)
Konu, asgari ücret.
Şimşek bizden karşılaştırma istiyor.
Bunu yaparken de ücret ve maaş artışlarını, emekli aylığında iyileştirmeleri, kötülüklerden sorumlu gibi gösteren negatif bakışında söylemsel olarak ve kademeli olarak el yükseltiyor.
Daha önce memur ve emekli maaş artışlarının enflasyonist olarak niteleyen Bakan, bu defa da Türkiye'de asgari ücretin düşük olmadığını söylüyor.
Şu ifadeyle:
"Asya'daki ülkelere, Endonezya, Filipinler, Tayland'a bakın, bir de Latin Amerika, Brezilya, Şili, Kolombiya, Avrupa'da Bulgaristan, Macaristan ile karşılaştırın. Polonya hariç gelişmekte olan ülkeler arasında en yüksek asgari ücret bizde. Türkiye'de asgari ücret düşük değildir!"
Peki. Madem bizden bakmamızı istiyor Bakan Şimşek; bakalım.
Onca yolsuzluk varken
Genel bir göz atışla evet; Şimyek'in sıraladığı ülkelerdeki asgari ücret düzeyleri, dolar bazında Türkiye'deki asgari ücretin dolar bazındaki karşılığının altında kalıyor. Türkiye'de halen 524 dolar düzeyindeki asgari ücret, Şimşek'in saydığı ülkelerde 300-450 dolar bandında değişiyor.
Peki ne yapmamız bekleniyor?
Türkiye'de yıllardır artarak süregelen, uluslararası raporlara giren ama birçok suç gibi cezasızlık duvarına toslayan yolsuzluklara ve bu sistemik yolsuzluk düzeni ile gelir eşitsizliği arasındaki mutlak bağlantıya gözlerimizi kapatıp Şimşek'e müteşekkir mi kalacağız?
Hiçbir muhabir, hiçbir gazeteci canlı yayında Bakan Şimşek'e mikrofonlar önünde yolsuzluk ile yoksulluk arasındaki somut bağı soramıyor (Çünkü bunun koşulları yok. Şimşek bunu soracak ortamlarda bulunmuyor. Bulunduğu yerlerde karşısına geçen meslektaşlar da sor-mu-yor.) diye, onun hiç mahcubiyet duymadan evine ekmek götüremeyen milyonlarca vatandaştan talep ettiği "sabır"a karşılık boyunlar bükülüp biat mı edilmesi bekleniyor? Bu mudur yani?
Batman'ın Arıca köyünde doğan ve çocukluğu ışık almayan toprak bir damda yoksulluk içinde geçen Şimşek'in, SBF'yi kazanıp ülkesinde bakan, başbakan yardımcısı sonra tekrar bakan olması, normal koşullarda bu ülkeden umudu kesmemek için etkili bir örnek olabilirdi.
Ama normal koşullarda…
Türkiye uzun süredir normal koşullarda değil, bu nedenle ekonomiyi yöneten ismin de kendi ülkesinden çok, yoksul ülkelere tavsiyelerde bulunan ("fakir ev ziyareti" gibi) uluslararası bir finans kuruluşunun teknokratı gibi konuşup tutum alması da maalesef hiç iyi bir örnek oluşturmuyor.
Madem Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, sekiz ülke sıraladı. Biz de, bizden bakmamızı istediği asgari ücret düzeyleriyle yetinmeyip bu ülkelerdeki yolsuzluk düzeylerine bakalım. Daha doğrusu bu ülkelerin yolsuzlukları ölçüp endeksleyen Yolsuzluk Algı Endeksi'ndeki yerlerine göz atalım. Ne dersiniz?
Önce bir hatırlatma: Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün 180 ülkede her yıl ölçerek yayımladığı yolsuzluk algı endeksinin sonuncusu 2023 yılına ilişkin. Türkiye, önceki yıla (2022) göre 14 sıra gerileyip iki puan daha kaybederek 100 üzerinden 34 puanla 115. sıraya düşmüştü.
Şimdi Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün 2023 yılı için yayımladığı Yolsuzluk Algı Endeksi'ndeki o sekiz ülke ile puan ve yerlerine bakalım:
(Tabloyu Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün listesini temel alarak ben oluşturdum.)
Sonuç şöyle:
Şimşek'in asgari ücret için bakmamızı önerdiği sekiz ülkeden hiçbiri, yolsuzluk konusunda bizden daha kötü durumda değil. Türkiye, son yolsuzluk algı endeksinde sadece Endonezya ve Filipinler ile aynı puanı almış: 34. Ki, bu puanda bile her iki ülke, endeks sıralameasında Türkiye'nin önünde.
Diğer altı ülkenin yolsuzluk algı endeksi puanları ve sıralamadaki yerleri Türkiye'den çok daha iyi. Bunun anlamı ise şu: O ülkelerin asgari ücretleri Türkiye'deki asgari ücretin 100-200 dolar altında bile olsa, yolsuzlukla mücadele ve yolsuzluk algısı konusunda Türkiye'nin önündeler. Bu konuyu Türkiye'den daha fazla dert ediyorlar. Mücadeleleri de Türkiye'den daha fazla.
Uluslararası örgütse, uluslararası örgüt. Somut verilerse, işte bunlar da somut veriler.
Normal koşullarda bu sonuçların, asgari mahcubiyet hissettirmesi gerekir ama normal koşullarda değiliz. Onun için Türkiye'deki asgari ücreti yüksek bulmaya devam edebiliriz!
Çiğdem Toker kimdir?Çiğdem Toker, Diyarbakır'da doğdu. Denizli Lisesi'nden mezun oldu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. Gazeteciliğe üniversite öğrencisiyken Anka Ajansı'nda başladı. Günaydın, Ankara Ulus gazetelerinde, Nokta dergisinde stajlar yaptı. Anadolu Ajansı'nın sınavlarını (1988) kazanarak, adliye, Devlet Güvenlik mahkemeleri (DGM), yüksek yargı muhabiri olarak çalıştı. 1990- 1993 yıllarında haftalık Ekonomik Panorama dergisinde; sonrasında da kesintisiz 15 yıl Hürriyet Gazetesi Ankara Bürosu'nda ekonomi muhabiri olarak görev yaptı. Burada maliye, vergi, özelleştirme, enerji, rekabet politikalarını izledi. 1994 ve 2001 ekonomik krizlerini, IMF ile ilişkileri, kriz kapsamında çıkarılan kanunların TBMM'deki yasama süreçlerini haberleştirdi. Çeşitli ülkelerde Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası toplantıları muhabir olarak takip etti. Habertürk gazetesinin ilk Ankara temsilcisi olarak gazetenin Ankara bürosunu kurdu. İstifa ederek ayrıldı. İnternet gazetesi T24'ün ilk yayınlarında OECD'nin "Futbolda Kara Para Aklama" raporunu konu alan dizi yazısıyla yer aldı. Köşe yazarı ve Ankara Temsilcisi olarak çalıştığı Akşam gazetesinden, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'nun (TMSF) el koyma sürecinde kendi isteğiyle ayrıldı. 2013- 2018 yılları arasında Cumhuriyet gazetesinde köşe yazarlığı yaptı. Gazetenin sahibi konumundaki Cumhuriyet Vakfı yönetimi değiştikten sonra kendi isteğiyle ayrıldı. 2018'de katıldığı Sözcü gazetesindeki yazılarına 2022 Kasım ayında 'küçülme' gerekçesiyle son verildi. Fox TV kanalında yayımlanan "Orta Sayfa" adlı haber programında yorumcu olarak yer alıyor. Eleştirel finans haberciliği olarak da tanımlanan yazıları hakkında kimileri astronomik, çok sayıda manevi tazminat davası açıldı. Konusu bir imar haberi olan yazısı hakkında hapis cezası istemiyle yargılandı. Kamu ihaleleri ve şirketleri konu alan çok sayıda yazısı da Sulh Ceza hâkimlikleri kararlarıyla erişime engellendi. Kitapları - Adım da Benimle Beraber Büyüdü- Abdüllatif Şener, Doğan Kitap, 2008 - "Türkiye'de Sağlıkta Kamu Özel Ortaklığı - Şehir Hastaneleri" kitabına makale katkısı, İletişim Yayınları, 2018 - Kamu İhalelerinde Olağan İşler - Tekin Yayınevi, 2019 Ödülleri - İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi "En Başarılı İktisat Muhabiri Ödülü" (1995) - Sabah Gazetesi "Muammer Yaşar Bostancı Haber Yarışması Büyük Ödülü" (1997) - Türkiye Ziraat Odaları Birliği "Basında Tarım Ödülü" (2000) - Milliyet Gazetesi "Abdi İpekçi Barış ve Dostluk Ödülü" – "Taksiyarhis'in Zehra Teyzesi" başlıklı röportaj (2001) - Türkiye Gazeteciler Cemiyeti- TGC "Sedat Simavi Gazetecilik Ödülü" |"Evcil'in Dönüşü" dosyası – (2005) - European Press Prize "The Mystery of the Secret Funds" – "Yorumcu Ödülü"nde kısa liste (2015) - Halkevleri "Basın Ödülü" (2016) - Uluslararası Şeffaflık Derneği Ödülü (2016) - İstanbul Tabip Odası "Basında Sağlık Ödülü" (2016, 2018 ve 2019) - TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi "Emre Madran Koruma Ödülü" (2017 ve 2019) - Eskişehir - Bilecik Tabip Odası "Halk Sağlığı Ödülü" (2017) - ÇGD "Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik Ödülü" (2017) - ÇGD Bursa Şubesi "Meslekte Dayanışma Ödülü" (2018) - Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü "Uluslararası Cesaret Ödülü - Kısa liste" (2018) - Sedat Simavi Gazetecilik Ödülü – "Kamu İhalelerinde 21/b Usulü" dosyası- (2018) - Türk Üniversiteli Kadınlar Derneği "Önder Kadınlar Ödülü" (2019) - Rekabet Derneği "Adil Rekabete Katkı Ödülü" (2019) - TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası "Hasan Balıkçı Onur Ödülü" (2020) - Halkevleri Dayanışma Ödülü (2020) - Ankara Tabip Odası – "Şehir hastanelerinin ekonomi politiğini tüm gerçekliğiyle ortaya koyarak kamuya ve sağlık çalışanlarına etkilerini görünür kılan haberleri" nedeniyle (2021) - TMMOB Şehir Plancıları Odası - Kent Planlama Basın Ödülü (2021) - İzmir Gazeteciler Cemiyeti "Hasan Tahsin Basın Özgürlüğü Ödülü" (2021) - SES Eşitlik ve Dayanışma Derneği "Yılın Kadınları" Ödülü (2021) - Alanya Gazeteciler Cemiyeti - Ulusal Basında Yılın Gazetecisi Ödülü (2021) |